تنکابن

تنکابن که نام پیشین آن شهسوار است، از شهرستان های غرب استان مازندران به شمار می رود. تنکابن را به عنوان بزرگترین مرکز پرورش و صادر کننده انواع مختلفی از گل های زینتی و مرکز باغ های پرتقال، کیوی و چای می شناسند. همچنین این شهرستان به دلیل مجهز بودن به چندین مراکز پرورش ماهی، آن را قطب پرورش ماهی کشور می شناسند. در زمان حکومت رضا شاه پهلوی، از شهسوار به عنوان مرکز منطقه تنکابن یاد می شد. بعد از انقلاب اسلامی نام این شهر را از شهسوار به تنکابن تغییر دادند. در دوران قاجار مرکز این شهرستان را خرم آباد نام نهاده بودند.

این منطقه پیش از آن که با دیلمستان الحاق گردد، آن را با نام تَنکابن می خواندند. اما منطقه تنکابن در دوران حکومت زندیه، افشاریه و صفویه به دیلمستان الحاق گردید و نام آن را دیلم خاصه نهادند. در زمان صفویان مرکز این منطقه را با نام فیض می شناختند. لازم به ذکر است پیش از آن که این منطقه با نام تَنکابن شناخته شود، نام منطقه به همراه مرکز آن تَنکا نامیده می شد. در زمان معاصر این منطقه به یکی از مراکزی تبدیل شد که از مراکز آزادی خواهی به شمار می رفت. در زمان حکومت رضا شاه بود که نام بندر شهسوار برای آن انتخاب گردید.

بخش شرق گیلان و غرب مازندران تا قرن های 7 و 8 هجری قمری با نام سرزمین دیلم یا دیلمستان خوانده می شد. با حمله مغولان به ایران و بعد از چیره شدن و فتح این سرزمین، نام گیلان را برای آن انتخاب کردند و پایگاه های قدرتی خود را از مناطق کوهستانی به سرزمین های جلگه ای انتقال دادند. از آن پس بود که نام گیلان را برای این سرزمین به کار بردند.

نامگذاری تنکابن

اگر به متون قدیمی نگاهی بیاندازید، در کتاب تاریخ گیلان و دیلمستان در نوشته ای از مرعشی نام تنکابن را برای مناطق شمالی ایران به کار برده است. در کتاب سفرنامه مازندران به زبان مازندرانی، پسوند بُن را به معنای پایین به کار می بردند. بنابراین تنکابن، پایین تنکا یا زیر تنکا معنی می دهد. تنکابن که از بخش تنک آب بن تشکیل شده است، به معنی محلی که جلگه ساحلی دریای کاسپین تنک می شود می باشد. تنک در زبان مازندرانی به معنای کم و اندک می باشد. بخشی از ساحل دریا که با بن کوه فاصله دارد را تنک آب بن می نامند.

تعبیر دیگری برای نام این شهر وجود دارد که به تابستان های گرم و شرجی و زمستان های سرد و طاقت فرسای آن باز می گردد که شرایط کشاورزی را سخت نموده و واژه تن کاه یعنی کاهنده جسم و تن را برای آن به کار می برند. در زمان حکومت پهلوی اول این شهرستان با نام شهسوار شناخته می شد و به عنوان شهری جدیدالتاسیس به شمار می رفت، اما بعد از انقلاب اسلامی نام شهسوار را از روی آن حذف نمودند و نام تنکابن برای انتخاب گردید.

همانطور که می دانیم تنکابن از شهرهای زیبا و توریستی استان مازندران در خطه شمالی کشور است که به لحاظ طبیعت زیبای آن، جزء مقاصد گردشگری بسیاری از گردشگران قرار دارد. جاذبه های دیدنی و گردشگری متعدد و متنوعی در طبیعت سرسبز و زیبای شهسوار جای گرفته اند که این شهر را در لیست شهرهای توریستی در شمال کشور قرار داده اند. از آنجایی که تنکابن دارای آب و هوایی بسیار مطلوب و خاکی حاصلخیز می باشد، گونه های گیاهی و جانوری بسیار زیبا و متنوعی در طبیعت آن وجود دارند.

آبشار سنگ بن چشمه تنکابن

آبشار سنگ بن چشمه تنکابن از دیگر دیدنی های تنکابن است که در میان طبیعتی سرسبز و تشکیل شده از درختان افرا، توسکا و بلوط قرار گرفته و طبیعتی بکر و دست نخورده را پدید آورده است. اگر به طبیعت های با طراوت مانند آبشارها و چشمه ها علاقه مند هستید، آبشار سنگ بن چشمه از بهترین گزینه های دیدنی در شهسوار برای شما به شمار می رود. همچنین نزدیک بودن جنگل سوته چال به این آبشار، از دیگر دلایل محبوبیت آن می باشد.

جنگل دوهزار و سه هزار

از زیباترین جاذبه های گردشگری و دیدنی که در طبیعت تنکابن جای گرفته، جنگل دوهزار و سه هزار می باشد. این جنگل در ارتفاعی بیش از 3 هزار متر از سطح دریا بالاتر بوده و به همین جهت دارای چشم انداز بسیار زیبایی از مناطق اطراف را در اختیار گردشگران قرار می دهد. جنگل های دو هزار و سه هزار دو جنگل بسیار زیبا و سرسبز هستند که در فاصله نزدیکی از یکدیگر قرار گرفته اند و به همین جهت طبیعتی بسیار زیبا را پدید آورده اند. هنگامی که به این جنگل زیبا مراجعه نمایید و در حال قدم زدن در طبیعت و درختان آن هستید، سرشار از انرژی و حس و حال خوب خواهید شد. این منطقه دارای اقلیم بسیار مناسب و مطلوبی بوده و همین مهم ترین امر برای زیبایی و محبوبیت آن است. از دیگر زیبایی های جنگل های دوهزار و سه هزار رودخانه دوهزار است که از ارتفاعات الموت در استان قزوین سرچشمه گرفته و در این جنگل جریان دارد و طبیعتی بسیار زیبا را برای این منطقه پدید آورده است.

دشت دریاسر

در بخش جنوب شهر شهسوار، دشتی وسیع و بسیار زیبا قرار گرفته که دشت دریاسر نام داشته و از آن با عنوان بهشت اردیبهشت ایران می شناسند. این دشت زیبا در میان کوه های بلند قامت و استواری احاطه شده و بر زیبایی های آن افزوده اند. شاید جالب باشد بدانید، چشمه های آب زلالی از کف این دشت می جوشند و در فصل های بهار سطح دشت دریاسر خیس بوده و نقطه های خشک را به دشواری در آن پیدا خواهید کرد.

هنگامی که نزدیک این دشت می شوید، طبیعتی زرد رنگ را خواهید دید که تمام سطح دشت را گل های بابونه زرد فرا گرفته اند. از بهترین زمان هایی که می خواهید به این دشت بروید، اواسط اردیبهشت ماه است که گل های زرد رنگ بابونه در تمام سطح دشت دریاسر روییده می شوند. طبیعت دریاسر به قدری زیباست که تا آن را از نزدیک لمس نکنید، به زیبایی و طراوت آن پی نخواهید برد.

روستای قلعه گردن

اگر در سفرها به روستا گردی و آشنایی با طبیعت های بکر علاقه مند هستید، روستای قلعه گردن از بهترین مقاصد گردشگری در تنکابن برای شما می باشد. این روستا دارای طبیعتی خارق العاده و بکر بوده و آن را به یکی از بهترین جاذبه های گردشگری تنکابن تبدیل کرده است. روستای قلعه گردن به واسطه زیبایی هایی که در خود جای داده، با نام بهشت کوچک شمال ایران شناخته می شود و هر گردشگری که در سفر به تنکابن، به سراغ طبیعت این روستا رفته است، بر این اعتقاد هستند که تمام زیبایی های خطه شمال به صورت یک جا در این روستا جای گرفته اند.

پارک جنگلی خشکه داران

پارک جنگلی خشکه داران از مکان های گردشگری و پارک های جنگلی شهسوار به شمار می رود که جزء مناطق حفاظت شده تنکابن محسوب می شود. پارک جنگلی خشکه داران دارای مساحتی حدود 2 میلیون و 600 هزار متر مربع بوده و تنوع بالایی از گونه های گیاهی و جانوری را در خود جای داده است. این پارک جنگلی از بهترین فضاها برای گردش و استراحت به شمار می رود و گردشگران زیادی برای سپری کردن اوقات فراغت خود به آن مراجعه می کنند. همچنین آلاچیق هایی در نقاط مختلف جنگل وجود دارند که گردشگران برای به پا کردن بساط پیک نیک به سراغ آن ها می روند. از بهترین زمان های بازدید از پارک جنگلی خشکه داران فصل های بهار و پاییز می باشد.

پارک چشمه کیله

از دیگر پارک های شهسوار می توان به پارک چشمه کیله اشاره کرد که در خیابان فردوسی غربی واقع شده است. این پارک زیبا نیز جزء جاهای دیدنی تنکابن به شمار رفته و گردشگران زیادی می توانند برای گشت و گذار و استراحت به سراغ آن بروند و اوقات فراغت خود را در آن سپری نمایند.

قلعه سه هزار

قلعه ای در میان طبیعت سه هزار با نام قلعه سه هزار وجود دارد. این قلعه در سال 890 هجری شمسی مورد بازسازی قرار گرفت. قلعه سه هزار قلعه با 12 برج می باشد که در زمان جنگ احمد خان با سپاهیان شاه عباس صفوی، احمد خان در آن پنهان شده بود.

قلعه نرگس

قلعه نرگس قلعه ای دیگر از قلعه های شهسوار است که در منطقه سه هزار جای گرفته و محل قرار گیری آن بالاتر از آبگرم سه هزار و در مسیر طالقان و سیالان می باشد. این قلعه بر منطقه الموت مشرف بوده و نگهبانانی که در آن قرار داشتند و به منطقه سه هزار مشرف بودند. امروزه افراد سودجوی بسیار زیادی برای به دست آوردن گنج در اطراف این قلعه به کاوش پرداخته اند و قلعه نرگس را مورد آسیب قرار داده اند.

قلعه سفید کوه

در میان کوه های اشکور علیا و در دامنه های غربی آن دشتی وسیع قرار دارد که قلعه سفید کوه در ارتفاع 3 هزار و 500 متری از سطح دریا در این محدوده واقع شده است. بر فراز قله کوه آتشگاهی قرار داشت که امروزه نیز قابل مشاهده است و به مرور زمان آن را به زیارتگاهی در این منطقه تبدیل کردند. بومیان و بسیاری از مهاجرین برای به جای آوردن مراسم های مذهبی به آن مراجعه می کردند. چشمه زیبا در مرفع ترین بخش کوه قرار دارد که با نام میان کوه شناخته می شود. نگهبانانی که در این قلعه قرار داشتند، به مسیرهای رودبار، الموت و اشکورعلیا نظارت داشتند.

قلعه خشن چال

قلعه ای کوچک و تاریخی در بخش شمال شرقی سفیدکوه به نام قلعه خشن چال قرار دارد. منطقه ای که قلعه در آن واقع شده، دچار فرو ریختن و گسل هایی شده که بسیاری از کوهنوردان حرفه ای مسیر آن را به دشواری طی می کنند. اگر می خواهید این قلعه را مشاهده کنید، می توانید به منطقه ای از میانکوه مراجعه کنید و با استفاده از دوربین های چشمی از آن دیدن کنید. هنگامی که نگهبانان در حال پاسبانی از قلعه خشن چال بودند، بر مسیرهای تردد الموت نظارت داشتند.

قلعه کوتی

قلعه کوتی از جاذبه های تاریخی شهسوار به شمار می رود که در نزدیکی دیلمان و در روستای کوه پس واقع شده است. این قلعه کوچک و تاریخی در بخش غربی رودخانه چشمه کیله قرار داشته و دارای یک مسیر زیرزمینی می باشد. نگهبانان از این مسیر برای رسیدن به اتاقی بزرگ استفاده می کردند. قلعه کوتی در ارتفاع 50 متری از سطح دریا قرار دارد و نگهبانان می توانستند بر دشت سبز تنکابن نظارت داشته باشند.

بازار روز تنکابن

در این بخش که می خواهیم با برخی از بازارهای شهسوار آشنا شویم، خوب است نخستین گزینه را با بازار روز تنکابن آغاز کنیم. این بازار جزء بازارهای سنتی و محلی این شهرستان به شمار می رود و هنگامی که وارد آن می شوید، ابتدا رایحه خوش زندگی که تشکیل شده از سبزیجات و میوه های تازه، انواع ترشیجات، زیتون پرورده و ماهی می باشند به مشامتان خواهند رسید. در این بازار هر چه تهیه کنید، تازه می باشند. از بهترین ویژگی های بازار محلی شهسوار، مجهز بودن به پارکینگ اختصاصی می باشد.

تنکابن از زیباترین و خوش آب و هواترین شهرستان های شمال ایران است که در تمام طول سال مقصد گردشگری بسیاری از گردشگران داخلی و خارجی می باشد. گشت و گذار در میان طبیعت و جاذبه های دیدنی شهسوار بسیار لذت بخش خواهد بود. این شهرستان نیز همانند بسیاری دیگر از نقاط ایران دارای سوغات و صنایع دستی مختلفی می باشد که بسیاری از گردشگران در سفر به این شهر از آن ها به عنوان سوغات برای خود یا دیگران تهیه می کنند.

شهسوار انواع مختلفی از صنایع دستی بسیار زیبایی داشته که می توان به ظروف سفالی، چادر شب بافی، گلیم و جاجیم، محصولات قلاب بافی و صنایع چوبی بسیار زیبا اشاره نمود که در بازارهای این شهرستان به فروش می رسند و گردشگران زیادی از آن ها خریداری می کنند. همچنین علاوه بر صنایع دستی زیبا، انواع مرکبات تازه نظیر خرمالو و پرتقال تازه در طبیعت شهسوار وجود دارند که از آن ها نیز می توانید تهیه نمایید. شالیزارهایی در شهسوار وجود دارند که از بهترین چای و برنج در آن ها کشت می شوند. همه ما می دانیم که برنج و چای شمال ایران در تمام جهان حرف اول را می زنند و به کشورهای دیگر هم صادر می شوند. شهسوار به عنوان قطب پرورش ماهی ایران شناخته می شود و می توانید ماهی های تازه ای مانند سفید، سالمون و سوف تهیه کنید.

محصولات تنکابن

شهرستان تنکابن به عنوان یکی از شهرستان های کشورزی در استان مازندران شناخته می شود. بدین معنا که کشاورزی از اصلی ترین منابع درآمد و اقتصاد آن به شمار می رود. انواع مرکبات تازه و خوشمزه حاصل تولید شهسوار بوده و از قطب های تولید مرکباتی همچون کیوی، پرتقال و خرمالو شناخته می شود. همچنین بزرگترین تولیدکننده و صادرکننده کیوی در ایران می باشد. افزون بر این موارد، محصولات زراعی مشهوری نظیر برنج و چای را تولید و به جهانیان صادر می کنند.

برنج و چای شهسوار زبان زد بسیاری از افراد در ایران جهان می باشد. برخی از بومیان شهسوار به شغل دامداری اشتغال دارند و از همین رو محصولات دامی تازه مانند شیر، کره، پنیر، دوغ و… را تولید می کنند. شاید شنیده باشید که تنکابن قطب پرورش ماهی ایران است. بسیاری از اهالی این شهرستان به شغل ماهیگیری و صیادی مشغول هستند و ماهی های مختلفی را پرورش می دهند.

جمعیت تنکابن

بر اساس آخرین سرشماری که در سال 1395 هجری شمسی در شهرستان تنکابن صورت پذیرفت، جمعیت کل این شهرستان به 166 هزار و 132 نفر می رسید. از کل این جمعیت 99 هزار و 190 نفر در بخش مرکزی، 41 هزار و 6 نفرد در بهش خرم آباد و 25 هزار نفر در بخش نشتا زندگی می کنند. همچنین تعداد 11 هزار و 377 نفرد در بخش مرکزی شهرستان تنکابن، 55 هزار و 434 نفر در شیرود و مابقی جمعیت در دهستان ها و روستاهای این شهرستان زندگی می کنند.

زبان مردم تنکابن

در شهرستان تنکابن افراد به زبان های فارسی، مازندرانی و گیلکی صحبت می کنند. بدین گونه که مهاجرانی از سرزمین های اطراف به این شهرستان مهاجرت کرده اند که می توان به عباس آبادی ها، کجوری ها و کلارستاقی ها اشاره نمود که به زبان مازندرانی صحبت می کنند. مهاجران دیگر که رودسری، لنگرودی و اشکوری هستند و در این شهرستان به زبان گیلکی صحبت می کنند.

در مقابل نیز بومیان این سرزمین و بخش های خرم آباد و نشتارود به زبان تنکابنی صحبت می کنند. بر اساس گفته های برخی از زبان شناسان، این نوع گویش غربی ترین گویش زبان مازندرانی و برخی دیگر از زبان شناسان آن را شرقی ترین زبان گیلکی می دانند. دسته ای دیگر از زبان شناسان زبان های مازندرانی و گیلکی با یکدیگر ترکیب شده اند و گویشی مجزا را پدید آورده اند. در واقع باید بدانیم که گویش تنکابنی از زبان های مازندرانی و گیلکی تاثیر پذیرفته است.

شهرستان تنکابن جزء آن دسته از شهرستان هایی است که دارای آب و هوایی گرم و شرجی در تابستان ها و زمستان هایی پر بارش و سرد می باشد. اما این شهر زیبا و سرسبز آب و هوایی بسیار دلنشین و خاکی حاصلخیز دارد.